راهکارهای هوشمندانه برای بهینه سازی فونت های وب
در دنیای پر سرعت وب، هر ثانیه اهمیت زیادی دارد. وقتی می‌گوییم هر ثانیه، واقعا منظورمان تک تک ثانیه ها است! تا حدی که حتی نوع فونت مورد استفاده در سایت هم برایمان فاکتوری مهم و پر اهمیت تلقی می‌شود!
فونتها یکی از آن فاکتورهایی هستند که نه تنها روی زیبایی ظاهری سایت ما تاثیر می‌گذارند، بلکه ثاتیر قابل توجهی هم روی قابلیت خوانایی، سازگاری با دستگاه‌های مختلف و حتی سئوی سایت ما دارند.
پس با ما در این مقاله از سایت دولوپ همراه شوید تا با همدیگر، هم راهکارهایی هوشمندانه برای بهینه‌سازی فونت‌های یاد بگیریم، هم بفهمیم که این فونت ها چه تاثیری روی سرعت سایت ما دارند.
فونت ها چه تاثیری روی سرعت سایت دارند؟
انتخاب فونت، فراتر از زیبایی بصری یک سایت، روی عملکرد و سرعت بارگذاری صفحات آن سایت هم تاثیر می‌گذارد. چرا که هر فونت، یک فایل است که حاوی اطلاعات مربوط به حروف و نمادهاست. پس طبیعی است که حجم این فایل و تعداد درخواست‌های HTTP برای بارگذاری آن، مستقیما روی سرعت بارگذاری صفحات سایت شما تاثیر بگذارد.
همچنین، فرایند رندرینگ فونت توسط مرورگر هم روی این موضوع بی تاثیر نیست. به عبارت دیگر، فونت‌های سنگین و پیچیده، باعث افزایش زمان بارگذاری صفحات و کاهش سرعت سایت می‌شوند. از این رو، انتخاب فونت‌های سبکتر و ساده‌تر، و بهینه‌سازی نحوه بارگذاری آن‌ها، می‌تواند تا حد زیادی به بهبود سرعت سایت شما کمک کند.
انتخاب هوشمندانه فونت ها و کاهش تعداد آن ها
حالا که فهمیدیم فونت هم می‌تواند روی سرعت بارگذاری یک صفحه وب تاثیر بگذارد، باید چکار کنیم؟
انتخاب فونت مناسب
اول از همه، باید یاد بگیرید که به سراغ فونت های مناسب بروید. فونت‌هایی که هم با هویت برند و هدف کلی وبسایت شما همخوانی دارند و هم سنگین نیستند.
منظورمان از همخوانی فونت با برند شما، این است که اگر شما صاحب یک وبسایت مدرن و فناوری محور هستید، بهتر است از فونت های ساده و مینیمال استفاده کنید. نه فونت های نستعلیق و شکسته!
ضمن اینکه فراموش نکنید فونت انتخابی شما باید در تمامی پلتفرم‌ها به درستی نمایش داده شود و تجربه کاربری یکسانی را برای کاربران مختلف فراهم کند.
استفاده از فرمت‌های مناسب
فرمت فونت هم نقش مهمی در عملکرد و ظاهر وبسایت شما ایفا می‌کند. یعنی چون فرمت‌های قدیمی‌تر مانند TTF و OTF حجم بیشتری دارند، ممکن است زمان بارگذاری صفحات شما را افزایش دهند.
در مقابل، فرمت‌های جدیدتری مانند WOFF و WOFF2 با استفاده از الگوریتم‌های فشرده‌سازی پیشرفته، حجم فایل را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهند و سرعت بارگذاری صفحات را بهبود می‌بخشند.
پس به طور کلی، فرمت WOFF2 به دلیل فشرده‌سازی بهتر و پشتیبانی گسترده‌تر در مرورگرها، بهترین گزینه برای وب‌سایت‌ها محسوب می‌شود.
برای آیکون‌ها و فونت‌های خاصی که نیاز به انیمیشن یا تعاملی بودن دارند هم فرمت SVG می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.
بارگذاری بهینه فونتها
نحوه بارگذاری فونتها تاثیر مستقیمی بر سرعت بارگذاری صفحه و تجربه کاربری دارد. برای بهینه‌سازی این فرایند، می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد. یکی از این روش‌ها، بارگذاری غیرهمزمان وب فونت ها است.
با استفاده از ویژگی Font-display در CSS، می‌توان تعیین کرد که مرورگر چگونه فونت را نمایش دهد تا در صورت عدم بارگذاری کامل فونت، از یک فونت جایگزین استفاده شود یا تا زمانی که فونت بارگذاری شود، محتوای صفحه قابل مشاهده باشد.
همچنین، فشرده‌سازی فایل‌های فونت با استفاده از الگوریتم‌هایی مانند Gzip یا Brotli می‌تواند حجم فایل را کاهش داده و سرعت بارگذاری را بهبود بخشد.
با ترکیب این روش‌ها، می‌توان اطمینان حاصل کرد که فونتها به صورت بهینه بارگذاری شده و تاثیر منفی بر عملکرد وبسایت نگذارند.
این همه از سرعت گفتیم و جای خالی این مطلب کاربردی یادآوری شد!
محدود کردن تعداد فونتها
استفاده از تعداد زیادی وب فونت می‌تواند به کندی بارگذاری وبسایت شما منجر شود. زیرا هر فونت اضافه به حجم فایل‌های CSS شما می‌افزاید و زمان لازم برای بارگذاری آن‌ها را افزایش میدهد.
علاوه بر این، تنوع زیاد فونتها می‌تواند باعث سردرگمی کاربر شود و خوانایی متن را کاهش دهد. پس برای جلوگیری از این مشکلات، بهتر است از تعداد محدودی فونت استفاده کنید.
به عنوان یک پیشنهاد کلی، استفاده از دو تا سه خانواده فونت برای تمام متن‌ها و عناوین کافی است. این کار باعث می‌شود وبسایت شما ظاهر بهتری داشته باشد و سرعت بارگذاری آن نیز بهبود یابد.
معرفی وریبل (Variable) | وریبل فونت چیست؟
فونت های وریبل، یک فناوری جدید و هیجان‌انگیز در دنیای طراحی هستند که به طراحان اجازه می‌دهند تا انعطاف‌پذیری بیشتری در طراحی فونت‌های خود داشته باشند. اما این موضوع یعنی چی؟!
تصور کنید شما یک جعبه ابزار کامل از فونتها را در اختیار دارید که بتوانید با کمک آن به راحتی وزن، عرض، شیب و حتی برخی ویژگی‌های ظاهری دیگر آن فونت ها را تغییر دهید.
فونت‌های وریبل دقیقا همین کار را برای شما انجام می‌دهند. یعنی به جای اینکه برای هر وزن یا سبک یک فونت، یک فایل جداگانه داشته باشیم، تمام این ویژگی‌ها را در یک فایل واحد خواهیم داشت.
پس با استفاده از یک فایل، می‌توانیم به طیف گسترده‌ای از سبک‌های مختلف فونت دسترسی داشته باشیم.
بیشتر بخوانید: پشتیبانی سایت ووکامرسی
اسامی فونت های فارسی وریبل
در حال حاضر تعداد فونت‌های فارسی وریبل نسبت به فونت‌های لاتین کمتر است. اما خوشبختانه برخی از فونت‌های فارسی محبوب به صورت وریبل هم در دسترس هستند.
برخی از فونت‌های فارسی وریبل موجود عبارتند از:
- فونت دانا
- فونت ایران سشنس
- فونت فرهنگ
- فونت راوی
- فونت دوران
- فونت انجمن
- فونت استعداد
شما می‌توانید فونت های بیشتر وریبل فارسی مخصوص وب را از سایت فونت ایران تهیه کنید.
مزایای استفاده از فونت های وریبل
یکی از مهم‌ترین مزایای این فونتها، کاهش حجم فایل‌ها است. یعنی با استفاده از یک فایل فونت وریبل، شما می‌توانید به تمام وزن‌ها، عرض‌ها و سبک‌های مختلف یک فونت دسترسی پیدا کنید. در نتیجه، نیازی به بارگذاری چندین فایل فونت جداگانه نخواهید داشت. به عبارتی دیگر لازم نیست برای وزنِ عادی، یک فایل فونت و برای وزنِ بولد یا مثلا وزن 700 یک فایل دیگر را در سایتتان لود کنید.
انعطاف‌پذیری بالا هم یکی دیگر از مزایای قابل توجه فونت‌های وریبل است. زیرا طراحان می‌توانند با استفاده از این فونتها، فونت‌های سفارشی خود را ایجاد، و آن‌ها را به صورت پویا با اندازه صفحه نمایش و دستگاه‌های مختلف سازگار کنند. ویژگی‌ای به طراحان اجازه میدهد تا تجربه کاربری بهتری را برای کاربران خود ایجاد کنند.
علاوه بر موارد ذکر شده، فونت‌های وریبل امکان ایجاد انیمیشن‌های فونت را نیز برای شما فراهم می‌کنند. پس با استفاده از این ویژگی، شما می‌توانید به وبسایت خود جلوه‌ای پویا و جذاب ببخشید.
فونت‌های وریبل به دلیل کاهش تعداد درخواست‌های HTTP، باعث بهبود عملکرد وب‌سایت‌ها می‌شوند. پس با استفاده از یک فایل فونت وریبل، نیازی به ارسال چندین درخواست برای بارگذاری فونت‌های مختلف نیست و این امر به سرعت بارگذاری صفحات کمک می‌کند.
فونت آیکن ها و جایگزین کردن آن ها برای افزایش سرعت
استفاده از فونتها و آیکن‌ها می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر سرعت بارگذاری وب‌سایت‌ها بگذارد. به‌ویژه با توجه به اینکه لود فونت‌هایی که از سرورهای خارجی مانند فونت‌های گوگل بارگذاری می‌شوند، می‌تواند به تاخیر در بارگذاری صفحات منجر شود.
این تاخیر به دلیل زمان مورد نیاز برای اتصال به سرور خارجی و بارگذاری فایل‌های فونت ایجاد می‌شود. در نتیجه، زمان بارگذاری صفحات افزایش می‌یابد و تجربه کاربری تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
علاوه بر این، فونت‌های آیکن نیز می‌توانند به عنوان یک عامل مخرب در سرعت سایت عمل کنند. این فونتها معمولا حجم بالایی دارند و ممکن است بارگذاری آن‌ها زمان‌بر باشد.
به همین دلیل، استفاده از فرمت‌های سبکتر مانند SVG برای آیکن‌ها توصیه می‌شود. SVGها به دلیل مقیاس‌پذیری و حجم کم، می‌توانند بهبود قابل توجهی در سرعت بارگذاری و عملکرد کلی وبسایت ایجاد کنند. همچنین مقدار CSS استفاده نشده سایت را کاهش میدهد.
تست و آنالیز بهینه سازی فونت سایت
هیچ استراتژی در بهینه سازی فونت سایت بدون تست و آنالیز نتیجه‌ی مشخصی نخواهد داشت. شما باید بتوانید بررسی کنید که آیا فونتها واقعاً سرعت سایت را بهبود داده‌اند یا هنوز مشکلاتی وجود دارد. ابزارهای متنوعی برای این کار وجود دارند که هر کدام اطلاعات ارزشمندی در اختیار شما قرار می‌دهند.
ابزارهای پیشنهادی برای تست فونت ها
Google Lighthouse
بخشی از DevTools مرورگر Chrome است.
گزارش کاملی از عملکرد سایت ارائه میدهد، شامل زمان بارگذاری فونتها، تاثیر آن‌ها روی CLS (Cumulative Layout Shift) و پیشنهادهای مرتبط با بهینه سازی فونت سایت.
در بخش Performance می‌توانید ببینید که آیا فونتها باعث تاخیر در نمایش متن شده‌اند یا خیر.
PageSpeed Insights
ابزار آنلاین گوگل برای تست سرعت و تجربه کاربری سایت در موبایل و دسکتاپ.
مشکلات مرتبط با فونت مثل «عدم استفاده از font-display» یا «لود شدن فونت‌های بلااستفاده» را گزارش میدهد.
با توجه به معیارهای Core Web Vitals نشان میدهد که فونتها چه اثری بر تجربه کاربر دارند و چگونه می‌توان در راستای بهینه سازی فونت سایت اصلاحات لازم را انجام داد.
WebPageTest
یک ابزار قدرتمند برای تحلیل جزئیات بارگذاری.
تایم‌لاین دقیق درخواست‌ها (waterfall chart) نشان میدهد فونتها چه زمانی و با چه حجمی لود شده‌اند.
به شما امکان میدهد بررسی کنید فونتها از CDN بهینه سرو می‌شوند یا از سرور اصلی و در نتیجه تا چه اندازه به اهداف بهینه سازی فونت سایت نزدیک هستید.
شاخص هایی که باید بررسی کنید
First Contentful Paint (FCP): آیا فونت باعث تاخیر در اولین نمایش محتوا شده است؟
Largest Contentful Paint (LCP): فونتها چه تاثیری روی نمایش بزرگ‌ترین المان قابل مشاهده دارند؟
CLS (Cumulative Layout Shift): آیا بارگذاری فونت باعث جابه‌جایی متن‌ها یا عناصر صفحه شده است؟
تعداد و حجم درخواست‌های فونت: آیا می‌توان آن‌ها را کاهش داد یا تجمیع کرد برای بهبود بهینه سازی فونت سایت؟
اقدامات پس از تست بهینه سازی فونت سایت
اگر گزارش‌ها نشان داد که فونتها باعث کندی هستند، باید اقداماتی مثل Subsetting، استفاده از WOFF2، فعال‌سازی cache یا جایگزینی فونت‌های آیکون با SVG را در نظر بگیرید.
در صورت وجود CLS ناشی از فونت، استفاده از ویژگی‌های Font Metrics Overrides (
ascent-override،descent-override) می‌تواند مشکل را حل کند و گام موثری در بهینه سازی فونت سایت باشد.
حالا که سرعت سایت انقدر مهم است،
مقایسه فونت های سیستم (System Fonts) با فونت های سفارشی
فونت‌های سیستم همان فونت‌هایی هستند که به‌صورت پیش‌فرض روی دستگاه‌های کاربر (ویندوز، مک، اندروید یا iOS) نصب شده‌اند؛ مثل Arial، Helvetica، Tahoma، Segoe UI یا San Francisco. استفاده از این فونتها هیچ درخواستی به سرور اضافه نمی‌کند، چون مرورگر از منابع داخلی سیستم عامل استفاده می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود زمان بارگذاری به حداقل برسد و در بهینه سازی فونت سایت یک امتیاز بزرگ محسوب شود.
در مقابل، فونت‌های سفارشی (Custom Fonts) مثل ایران‌سنس، وزیر، Roboto یا Open Sans نیازمند دانلود فایل از سرور هستند. این فایل‌ها معمولاً بین ۳۰ کیلوبایت تا چند صد کیلوبایت حجم دارند و بسته به تعداد وزن‌ها و استایل‌ها می‌توانند تاثیر قابل توجهی روی سرعت بارگذاری بگذارند. با این حال، فونت‌های سفارشی مزیت مهمی دارند: آن‌ها به وبسایت هویت بصری و شخصیت خاصی می‌بخشند و تجربه کاربری را ارتقا می‌دهند.
مزایای فونت های سیستم
سرعت بارگذاری فوق‌العاده بالا
نیاز نداشتن به دانلود یا کش کردن
بهبود مستقیم در بهینه سازی فونت سایت
سازگاری کامل با بیشتر مرورگرها و دستگاه‌ها
معایب فونت های سیستم
محدود بودن انتخاب‌ها و انعطاف‌پذیری کمتر
تفاوت ظاهری در دستگاه‌های مختلف (مثلاً فونت پیش‌فرض iOS با ویندوز فرق دارد)
کاهش حس منحصربه‌فرد بودن طراحی
مزایای فونت های سفارشی
ایجاد هویت برند و تجربه بصری خاص
امکان استفاده از استایل‌ها، وزن‌ها و کاراکترهای متنوع
بهبود خوانایی برای زبان‌های خاص (مثل فارسی با فونت‌های اختصاصی)
معایب فونت های سفارشی
افزایش حجم صفحات و درخواست‌های HTTP
امکان ایجاد مشکلاتی مثل FOIT و FOUT
نیاز به تنظیمات بهینه‌سازی (مثل Subsetting، font-display و کش)
برای بهبود عملکرد سایت، می‌توانید از تکنیک حالت swap در لود فونتها استفاده کنید. در این روش، ابتدا یک فونت سیستم‌عامل (مانند Times New Roman) به عنوان فونت پیش‌فرض نمایش داده می‌شود و پس از بارگذاری کامل فونت اصلی، به صورت پویا جایگزین می‌شود.
این کار باعث می‌شود تا کاربر در حین بارگذاری صفحه با فونت‌های شکسته مواجه نشود و تجربه کاربری بهبود یابد.
با این حال، استفاده از حالت swap معایبی هم دارد. برای مثال ممکن است فونت اصلی سایت، متنی را در 10 خط نشان دهد در حالی که، فونتی که قبل از لود فونت اصلی بر روی متن اعمال شده است، همان متن را در 11 خط یا 9 خط نشان دهد. این امر باعث جا به جایی ناگهانی در محتویات صفحه شده و CLS یا Cumulative Layout Shift را افزایش میدهد
نتیجه گیری از بهینه سازی فونت سایت
انتخاب و بهینه‌سازی فونتها نقش بسیار مهمی در عملکرد و ظاهر وبسایت دارند. با انتخاب هوشمندانه فونتها، استفاده از فرمت‌های مناسب، بارگذاری بهینه و محدود کردن تعداد فونتها، می‌توانیم سرعت بارگذاری سایت را افزایش داده، تجربه کاربری را بهبود بخشیم و وب‌سایت‌هایی با ظاهری جذاب و حرفه‌ای ایجاد کنیم.
سوالات مربوط به راهکارهای هوشمندانه برای بهینه سازی فونت های وب
آیا فونتها باید در هر صفحه بارگذاری شوند؟
خیر. هم میتونیم فونتها را در صفحات خاصی بارگذاری کنیم و هم برای کل سایت.
چه عواملی باعث می‌شوند یک فونت در دستگاه‌های مختلف خوانا و جذاب باقی بماند؟
پشتیبانی مرورگرها، اندازه صفحه نمایش، تراکم پیکسلی، سیستم عامل، و نوع دستگاه (دسکتاپ، موبایل، تبلت) هر کدام به نحوی بر نحوه نمایش فونت تاثیر می‌گذارند.
برای سایت با زبان انگلیسی چه فونتی رو پیشنهاد میدین؟
برای پاسخ ابتدا اینجا کلیک کنید
فونت های بهینه زیادی وجود دارند و باید موضوع سایتتون رو ببینیم چی هست ولی سعی کنید حتما از وریبل فونت ها استفاده کنید. در مواردی حتی میشه از فونت های پیش فرض و یا فونت های گوگل استفاده کرد